فلسفه حقوق

كانت بعد از نقد عقل محض كه در حكم منطق و روش تفكر اوست، 6جلد كتاب در حكمت عملي نوشته و در آن ها آراي خود را در باب اخلاق، حقوق، سياست، دين و ساير مباحث فرهنگي بيان كرده است. كتاب حاضر يكي از آنهاست. علم حقوق عبارت است از شناخت حقوق طبيعي و اين غير از حقوقدان بودن است كه به انواع قانون گذاري در علم حقوق اطلاق مي شود . علم حقوق بر اساس مباني تفكر كانت، علمي است تماما عقلاني و فارغ از هرگونه اضافات جغرافيايي. اگر فرضا چیزی با عنوان حقوق اسلامی یا حقوق مسیحی یا حقوق غربی یا حقوق شرقی یا … مطرح باشد، این ها «تخصص حقوقی» است و نه علم حقوق. علم حقوق، علمی است عقلانی منحصر و دارای اصول و مبانی نظری و پیشینی و مستقل از تجربه و برآمده از ذات عقل ناب عملی و در عمل فقط باید آنها را بر موارد تجربی اطلاق کرد. من است که چنان با آن مرتبط باشم که اگر دیگری بخواهد بدون رضایت من از آن استفاده کند، به من زیان برساند. شرط درون ذهنی (فاعلی) امکان استفاده از چیزی کلاً عبارت است از مالکیت.

اما به نحوی خارجی، فقط چیزی مال من است که اگر مجاز باشم از آن استفاده کنم، بتوان فرض کرد که استفاده‌ی دیگری از آن، حتی اگر من مالک آن نباشم، موجب زیان من خواهد شد.

پس این یک مفهوم متناقض است که گفته شود: چیزی را به نحو خارجی به عنوان مال خود داشتن در صورتی صحیح است که مفهوم مالکیت دارای معانی گوناگون نباشد؛ و مقصود از معانی گوناگون، مالکیت محسوس و مالکیت معقول باشد؛ و مقصود از محسوس، مالکیت جسمانی باشد؛ اما فقط از مالکیت معقول، مالکیت حقانی همان شیء فهمیده شود.

این تعبیر که گفته شود: چیزی خارج از وجود من است، یا حداکثر به این معنی است که این چیزی است که فقط از من ( از فاعل) متمایز است یا « علاوه بر تمایز» به این معنی است که در یک وضعیت زمانی یا مکانی خاصی قرار دارد. بنابراین، فقط به معنای اول می‌توان مالکیت را به عنوان مالکیت عقلانی تصور کرد و معنای دوم را باید مالکیت تجربی نامید. مالکیت عقلانی ( اگر چنین چیزی ممکن باشد) عبارت است از مالکیت چیزی بدون در دست داشتن آن.